Karlo Frappi: İtaliya hökuməti TAP konsorsiumuna strateji dəyər verir

İtalyanın Beynəlxalq Siyasət Araşdırmaları İnstitutunun enerji üzrə eksperti Karlo Frappi ilə müsahibəni təqdim edirik:

- Sizcə, TAP layihəsində İtaliyanın Snam Rete Gas şirkətinin iştirakı TAP konsorsiumunun bu ölkənin ərazisində boru kəmərinin tikintisi ilə bağlı problemlərinin həllində köməklik göstərə bilərmi?

- Xəzər dənizindən qaz ixrac kəmərinin fəaliyyətə başlamasının mümkünlüyü on beş ildir ki, İtaliya İqtisadiyyat Nazirliyinin gündəliyindədir. Ölkənin parlamentində fərqli mövqelərin olmasına baxmayaraq, İtaliya hökuməti layihəyə strateji dəyər verir. Fikrimcə, TAP-ın tikintisini başa çatdırmaq üçün güclü siyasi və institusional iradə mövcuddur. TAP-ın səhmdarları arasında SNAM-ın olması layihəyə əlavə töhfə verir. Boru kəmərində İtaliyanın SNAM şirkətinin payının artırılması TAP konsorsiumunun İtaliyada kəmərin tikintisi ilə bağlı üzləşdiyi problemlərin həllinə köməkçi ola bilər.

- Bakıda Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurasının IV iclasında Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev enerjinin dövlətlərin milli təhlükəsizliyinin bir hissəsi olduğunu və Cənub Qaz Dəhlizinin enerji təhlükəsizliyi layihəsi olduğunu qeyd etdi. Cənub Qaz Dəhlizinin İtaliyanın enerji təhlükəsizliyində rolu haqqında nə deyə bilərsiniz?

- İtaliya enerji ehtiyatlarından yoxsul ölkədir. Buna görə, iqtisadi inkişaf sabit bir enerji təchizat sisteminin təmin edilməsini və nəticədə Aralıq dənizi və Avrasiyada aparıcı enerji təminatçıları ilə səmərəli enerji tərəfdaşlığı qurmağı tələb edirdi. Azərbaycan bu mənada istisna ölkə deyil. Eyni zamanda, TAP milli enerji təhlükəsizliyinin qorunması üçün əsas vasitədir və qaz təminatının şaxələndirilməsi strategiyasında çox vacib rol oynayır. Buna görə də, ilk növbədə Cənub qaz dəhlizi, 2008-2009-cu illərdəki böhranı zamanı daxili qaz istehlakındakı problemləri nəzərə alaraq, hal-hazırda kifayət qədər geniş olan daxili qaz təminatı sisteminin daha da şaxələndirilməsinə kömək edəcək. Bu baxımdan, yeni qaz təchizatı mənbəyinin bu sistemə əlavə etməklə gələcəkdə həmin qazı ölkə daxili qaz paylayıcı sistem vasitəsilə üçüncü ölkələrə yenidən ixrac etmək olar. Bu, bir tərəfdən, daxili "enerji xərclərinin"nin ümumi dəyərini azaldacaq və digər tərəfdən, Cənubi Avropada İtaliyanın “hab” rolunu gücləndirməklə strateji mövqeyini möhkəmləndirməyə imkan verəcək. Bundan əlavə, Cənub Qaz Dəhlizi İtalyan qaz bazarında rəqabəti və istehlakçıların xeyrinə bazarın "likvidliyini" artıracaq. Bütün bunları nəzərə alsaq, 2017-ci ilin noyabrında qəbul edilmiş Milli Enerji Strategiyası TAP boru kəmərinin reallaşması və yekunlaşması ilə bağlı ölkənin bu layihəyə verdiyi strateji dəyəri bir daha təsdiqlənib.

S.Xankişiyeva